Smereczne to dawna wieś łemkowska, obecnie niezamieszkała, w gminie Dukla. Leży w rozległej, płaskiej dolinie potoku Wadernik, na zachód od Tylawy.
Właściciel terenu postanowił zbadać jej historię. Podczas poszukiwań śladów dawnych mieszkańców, w trakcie prac porządkowych, natrafiono na kamienne płyty nagrobne. Przywieźli je w to miejsce, w 1942 roku, Niemcy, po tym jak wymordowali Żydów dukielskich. Okupanci wykorzystali macewy do umocnienia brzegów strumienia. Przykryli też nimi odpływ rynsztoka, do którego spływały nieczystości z kasarni, czyli granicznej strażnicy, która tam została wybudowana.
Późną wiosną tego roku wydobyto kilkanaście macew, w połowie sierpnia dokończono pracę. Akcję zainicjował właściciel terenu, Wiesław Żyznowski. Wsparło ją Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej Sztetl Dukla oraz gmina, która zapewniła pracowników i transport.
- W rezultacie zabezpieczono dwadzieścia dwie macewy i trzy ich fragmenty. Dwie z wydobytych macew są z granitu, pozostałe z piaskowca. Po wstępnych oględzinach ustalono, że pochodzą z cmentarza żydowskiego w Dukli, a nawet udało się ustalić, że jedna z macew należała do Izaaka Reicha, dukielskiego bankiera i przedsiębiorcy który zajmował się wydobyciem i przetwarzaniem ropy naftowej. Mimo, iż zmarł on we Lwowie został pochowany w Dukli, tam gdzie się urodził - mówi Krystyna Boczar-Różewicz z Urzędu Miasta w Dukli.
Nagrobne zostały przywiezione do Dukli i złożone na miejscowym cmentarzu żydowskim w Dukli, w miejscu, gdzie niegdyś znajdował się dom przedpogrzebowy.
- Wróciły tam skąd zostały zabrane prawie 80 lat temu. Prawdopodobnie utworzą tzw. lapidarium, bo dziś trudno będzie odtworzyć miejsca pochówków, z których zostały zabrane - dodaje Krystyna Boczar-Różewicz.
Macewy wróciły na swoje miejsce w przeddzień 79 rocznicy zagłady dukielskich Żydów, którzy zostali rozstrzelani w lesie Błudna około kilometra od centrum Barwinka. Miejsce kaźni upamiętnia skromny pomnik.
Jak globalne ocieplenie zmienia wakacyjne trendy?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
